Astrologia hellenistyczna – podstawy teoretyczne i zastosowanie technik w praktyce

Gregory Rozek - astrologia hellenistyczna

Astrologia hellenistyczna – podstawy teoretyczne i zastosowanie technik w praktyce

 

Astrologia hellenistyczna (potocznie zwana grecką) jest najstarszą formą astrologii horoskopowej, zaskakującą szybko wypracowaną spójnością i wyrafinowaniem, połączeniem obserwacji i świętej geometrii. Z jednej strony system bardzo prosty, z drugiej konkretny i uszeregowany. W dużej mierze zatracony i poprzekształcany przez Ptolemeusza oraz późniejsze tradycje zachodnie i indyjskie.

 

Charakterystyczne elementu tego systemu to:

* Planety klasyczne i fundamentalny podział na stronnictwa dzienne i nocne
* Całe znaki jako system „domów” horoskopu,
* domy, wyniesienia, radości i inne godności planet
* granice („termy”) planet i trygony (troistości) światła i ich specyficzne zastosowanie,
* aspekty klasyczne przez znaki i stopnie,
* Losy (tzw. „punkty arabskie”)
* Rozbudowane metody precyzyjnego określania co w horoskopie włada przeznaczeniem, sensem życia i powołaniem, duszą, talentami, szczęściem, sytuacją życiową, problemami osobowościowymi oraz zewnętrznymi.
* Przewidywanie przyszłości przy pomocy hierarchii technik: okresów planetarnych, władców czasu, profekcjiwładców roku, miesiąca i dnia, dyrekcji przez granice, władców trygonu światła, wznoszeniu znaków, progresji, rewolucji słonecznych i innych.

 

Astrologia HELLENISTYCZNA – czyli jaka?

Astrologia starożytnych Greków i Rzymian oraz przedstawicieli innych narodów, uprawiana głównie w Egipcie Hellenistycznym i Ptolemejsko-Rzymskim, w – będącym symbolem hellenizmu – mieście Aleksandria (ale także Rzymie, Grecji i reszcie Europy). Później także w Persji oraz pierwszych stuleciach okresu astrologii arabskiej zasadnicze elementy systemu hellenistycznego w zasadzie się utrzymywały (astrologia z biegiem tysiącleci przenosiła się do innych ośrodków – tam gdzie w danej epoce astrologowie mieli najwięcej swobody i wsparcia).

Za początek astrologii hellenistycznej uznaje się przełom II i I wieku p.n.e. (legendarne źródła, niezachowane w oryginale). Praktykowana była do około VII wieku n.e., kiedy to, już na obszarze arabskim, wprowadzone fundamentalne zmiany, zaczynając nowa epokę astrologii.

Za zasadniczy wyróżnik astrologii hellenistycznej uznaje się wprowadzenie tego co współcześnie nazywa się domami horoskopu, a co wówczas nazywano dwunastoma miejscami, opartymi na dōdekatropos (δωδεκάτροπος „12 obrotach”) i ustalanymi na podstawie Ascendentu, który wówczas nazywano hōroskopos ὡροσκόπος – astrologię taką nazywa się więc astrologią horoskopową. Do dziś różne systemy astrologiczne posługują się właśnie „horoskopowością” jako elementem zasadniczym. Jest więc astrologia hellenistyczna matką tych wszystkich systemów. Uznaje się, że koncepcja takich horoskopów powstała z połączenia przez Greków astrologii babilońskiej (która moglibyśmy wówczas nazwać babką tych prawie wszystkich systemów, bowiem wprowadziła zodiak) oraz egipskiej astrologii dekanicznej (oczywiście z dużą domieszką myśli greckiej). Stąd też mówi się o astrologii hellenistycznej jako syntezy astrologii babilońskiej i egipskiej.

Dlaczego „hellenistyczna”?
Choć rozwijała się głównie w okresie egipsko-ptolemejskim starożytności, przyjęto wśród astrologów nazywać ją astrologią hellenistyczną, aby podkreślić, że jest to spójny system, którego najstarsze pisma pochodzą z okresu hellenistycznego i którego astrologiczna stolica – Aleksandria w Egipcie – pozostała zasadniczym ośrodkiem przez cały czas trwania tego okresu astrologicznego. Również język pozostał ten sam – starożytna greka – która była w tym czasie językiem międzynarodowym. Mimo to, mieszkańcy Aleksandrii w późnych wiekach tego okresu (a a tamtych czasów mamy zasadniczy korpus zachowanych dzieł astrologicznych) uważali się za Rzymian (nie Greków), obywateli Cesarstwa Rzymskiego (w samym Rzymie z kolei mówiono nie w międzynarodowej grece, a po łacinie). Dlatego przyjęto określać ten okres jako hellenistyczny – utrzymał bowiem wszystkie tradycje astrologii czasów hellenistycznych i pozostał aktywny w tym samym ośrodku, bowiem z punktu widzenia rozwoju astrologii – nic od czasów hellenistycznych się nie zmieniło, hellenistyczny system był rozwijany bez zasadniczych interpolacji ingerujących w jego podstawy.
Unika się stosowania nazwy „astrologia grecka”, aby nie sugerować że powstała ona w czasach klasycznych: W okresie kojarzonym powszechnie jako „starożytna Grecja”, czasach Homera i Hezjoda, w Grecji nie znano jeszcze astrologii horoskopowej a sama astrologia ograniczała się często do mitów o Słońcu, Księżycu, Drodze Mlecznej i gwiazdach oraz do tzw. Katasterismoi (Καταστερισμοί), czyli mitycznych historii o powstaniu gwiazdozbiorów. Natomiast astrologia praktyczna ograniczała się często do wyznaczania kalendarzy religijnych i rolniczych (pierwsze elementy niehoroskopowej astrologii babilońskiej dotarły do rejonu greckiego w IV w p.n.e). Z tego samego powodu nie stosuje się jeszcze bardziej szerokiego i niejednoznacznego terminu „astrologia starożytna” (lub „antyczna”), który obejmuje zarówno astrologię grecko-rzymską, jak również i egipską, mezopotamską, perską i innych rejonów basenu Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu

 

SZCZEGÓŁOWY ZARYS PODSTAWOWYCH ZAGADNIEŃ ASTROLOGI HELLENISTYCZNEJ

Zagadnienia do których postaram się w przyszłości przygotować teksty i materiały.

 

1. Specyfika i spójność klasycznego systemu i przegląd stosowanych w nim technik.


1a. Astrologia hellenistyczna na tle innych systemów

Krótka historia astrologii zachodniej: Mezopotamia, okres hellenistyczny, okres persko-arabsko-średniowieczny oraz astrologia współczesna i zasadnicze różnice między nimi. Wyjątkowa rola astrologii hellenistycznej – zwanej też grecką lub aleksandryjską – jako pełnego prostoty, wielowarstwowo przemyślanego i spójnego systemu, będącego równocześnie pierwszym systemem astrologii horoskopowej – tj. astrologii podkreślającej Ascendent i dzielącej horoskop na domy tematyczne życia, co do dziś jest podstawą astrologii profesjonalnej.

Termin astrologia hellenistyczna odnosi się do okresu po podboju świata przez Aleksandra Wielkiego w późnej starożytności, kiedy to greka była językiem międzynarodowym a głównym ośrodkiem – także astrologicznym – była w tym czasie grecka Aleksandria w Egipcie, choć znamy również autorów tworzących poza Egiptem, a nawet po łacinie. Był to okres mieszania się kultur i sama astrologia grecka bywa w uproszczeniu określana jako wywodząca się z połączenia astrologii babilońskiej z astrologią egipską oraz filozofią i koncepcjami greckimi.

Z tradycji hellenistycznej pochodzą takie słowa jak astrologia (ἀστρολογία) oraz horoskop, którego nazwa pochodzi od greckiego horoskopos (ὡρόσκοπος – czyli „obserwujący godzinę” lub „czuwający nad godziną

[narodzin]”), co było określeniem wschodzącego na niebie punktu Ascendentu.

Z systemu hellenistycznego wywodzą się wszystkie późniejsze tradycje astrologii zachodniej oraz horoskopowo-zodiakalna część klasycznej astrologii indyjskiej. Jednakże pierwotna spójność oraz wiele technik astrologii hellenistycznej zostało zatraconych lub wypaczonych w późniejszych epokach, przez to, co modne było uważać w danym czasie za postęp, bądź przez to, na co pozwalały granice światopoglądu lub co wynikało z błędów i interpolacji przy tłumaczeniu dawnych tekstów.

Celem wykładu jest zaznajomienie słuchaczy z szeregiem koncepcji praktykowanych przez starożytnych astrologów hellenistycznych, które w warsztacie polskich astrologów są właściwie nieobecne, mimo rosnącej popularności w świecie wśród profesjonalnych astrologów (w wielu ankietach popularności plasują się one na drugim miejscu, zaraz po domyślnym systemie współczesnym).

1b. Ogólne techniki hellenistycznej interpretacji horoskopu

Planety klasyczne, całe znaki jako domy, sekty, klasyczne godności i aspekty i inne elementy horoskopu hellenistycznego.

* Natura nieba i planet według astrologów starożytnych. Fundamentalny podział na dzienność i nocność oraz kolejność planet.

* Kosmologiczny model wszechświata. Podział nieba. Czy zodiak ma początek?

* System całych znaków jako podział na sektory tematyczne horoskopu – czyli pierwowzór podziału na domy. Dyskusja nad systemami domów: całe znaki, domy równe oraz domy dynamiczne typu Porfiriusz. Czym tak naprawdę jest oktōtopos, błędnie uznawany do niedawna za osobny system domów.

* Doktryna aspektów klasycznych i kilka rodzajów aspektów hellenistycznych. Aspekty przez znaki. Orby. Czym tak naprawdę są Stopnie zodiaku?

* Godności planet – system władztw. Domy czyli domicyle, wywyższenia czyli egzaltacje, granice lub limity (zwane też później termami), trygony czyli troistości, oraz pomniejsze godności – nie jako arabski pomysł na przyznawanie planetom różnej ilości punktów za każdą z godności, ale jako zupełnie różne znaczeniowo elementy, z których każdy w horoskopie ma odrębną rolę.

* Gdzie w horoskopie jest fatum a gdzie wolna wola. Metafora życia jako statku płynącego przez ocean. Władca steru, władca przeznaczenia, Epikratetor, Nadzorca, Wiatry i inne elementy horoskopu.

* To, co dzięki dużo późniejszym astrologom arabskim błędnie nazywamy „punktami arabskimi”, czyli egipskie lub greckie Losy. Fortuna, Duch, Eros, Nemezis, Konieczność, Baza i inne Losy. Fortuna jako Ascendent oraz bardzo ważna rola relacji planet i miejsc horoskopu względem greckich Losów.

2. Przegląd hellenistycznych metod predykcyjnych i Władcy Czasu

W astrologii klasycznej przewidywanie przyszłości było znacznie odmienne niż dziś i nie dopuszczało takiej swobody interpretacyjnej, jak ma to miejsce w astrologii współczesnej. Tranzyty, stosowane dziś często jako jedyna forma przewidywania wydarzeń, znajdowały się pierwotnie na szarym końcu w hierarchii technik predykcyjnych. Większość technik hellenistycznych polegała na wyróżnieniu Władców Czasów i rządzonych przez nich okresów i podokresów oraz łączeniu w interpretacji różnych metod. Profekcje i Władcy Roku, dyrekcyjne okrążanie granic, progresje, połowy życia według władców trygonu światła sekty, rewolucje słoneczne i inne hellenistyczne metody predykcji.

3. Astrologia hellenistyczna dziś – problemy oraz omówienie rozwiązań

* Czy istnieje fatum i czy jest ono zapisane w horoskopie? Przesąd o fatalizmie i determinizmie astrologii klasycznej atakowany przez współczesnych wyznawców tak zwanej „wolnej woli”, a rzeczywisty racjonalny model woli i przeznaczenia człowieka.

*  Zodiak tropikalny czy gwiazdowy (syderyczny) – który system stosowali starożytni (odpowiedź może być zaskakująca – we współczesnym ich rozumieniu początkowo nie stosowano żadnego z nich). Które podejście sprawdza się dziś?

*  Planety współczesne i asteroidy a zamknięty system 7 planet klasycznych.

*  Całe znaki zamiast systemu domów – popularne próby zdeprecjonowania tego rozwiązania i czy faktycznie zarzuty te mają sens oraz dlaczego pewne elementy systemu „całych znaków” uporczywie ujawniają się nawet wieloletnim wiernym użytkownikom Placidusa. Różne systemy domów i polemiki („który jest lepszy?”) wynikłe z ich namnożenia a podejście klasyczne, które nie do końca jest elementem tego (czasem uproszczonego, na szczęście coraz mniej) sporu. Dlaczego zasadnicze dla astrologii klasycznej domy planet przestały być domami w astrologii późniejszej?
Oktōtopos jako przykład błędnego tłumaczenia z greki, gdzie z pierwszych 8 miejsc zrobiono zrobiono nowy system domów podzielony na 8 sektorów obrotu (pomieszanie topostropos), zmieniając ich kierunek (błędne tłumaczenie słowa ανο), utrzymując że to starożytny Maniliusz jest ojcem takiego wynalazku (w którym niebo wykonuje 8 obrotów w przeciwnym kierunku niż ma to faktycznie miejsce!).

* Błędne koncepcje o horoskopie świata (thema mundi) jako horoskopie „początku świata”. Istnieje też druga, prawie nieznana, starsza symboliczna wersja horoskopu świata (babilońsko-perska).

 

Najpopularniejsi autorzy astrologicznych tekstów hellenistycznych to:

I w. p.n.e.: legendarni Hermes Trismegistos oraz Nechepso i Petosiris (Petozyrys) (oryginały niezachowane),

I w. n.e.: Marek Maniliusz (Manilius), Doroteusz (Dorotheos) z Sydonu
II w. n.e.: Klaudiusz Ptolemeusz, Wettiusz Walens
III w. n.e.: Porfiriusz
IV w. n.e.: Juliusz Firmikus Maternus (Iulius Firmicus Maternus), Paweł Aleksandryjski (Paulus Alexandrinus)
V w. n.e.: Hefajstion z Teb
VII w. n.e.: Retoriusz (Rhetorius, Retorius) z Egiptu

Zobacz też analizę początkowego fragmentu Antologii Walensa: Wettiusz Walens z Antiochii, „Antologie” w tłumaczeniu na j. polski

By | 2017-03-21T23:07:17+00:00 2014-10-10 (piątek) 18:23:19|astrologia, Astrologia hellenistyczna|1 Comment

One Comment

  1. Daniel 2017-12-15 (pt.) at 18:42 (CEST) - Reply

    Super strona. W końcu ktoś porządnie zaczyna działać w temacie klasyki. Trzymam kciuki 😉

Leave A Comment